"Plaże inwazji w Normandii. Pejzaż i historia." Andrzej Łapiński

     Po Plaże inwazji w Normandii Andrzeja Łapińskiego sięgnąłem ze sporym niepokojem. Szczególnie pesymistycznie zapowiadał się podtytuł dzieła: Pejzaż i historia. No bo co ciekawego może być w książce o plażach, pejzażach i historii? Chyba każdy absolwent liceum pamięta bezlitosne katowanie nas „wspaniałymi” opisami przyrody (słowo-klucz: opis przyrody) u Orzeszkowej nad tym czy innym Niemnem. I jeszcze musieliśmy się tym zachwycać! Mniej groźnie brzmiała ta historia w podtytule, wszak Normandia była areną niezwykle ciekawych, sensacyjnych wydarzeń, i to nie tylko w XX w… Ale i najciekawsze historie można zohydzić czytelnikowi prezentując je statystycznie i w kółko żonglując tylko datami i numerami jednostek wojskowych, wykonujących kolejne operacje. (Szczególnie, gdy autor jest z tych miłujących opisy przyrody…) Krótko mówiąc, aż sierść się jeżyła na myśl o zabraniu się za czytanie.

     Tu pozwolę sobie na dygresję. Niech pierwszy rzuci kamieniem, kto nigdy nie złapał się na podobnym uczynku: „wszedłem na 5 minut przeczytać coś na Wikipedii i po 4 godzinach czytałem o zwyczajach godowych manatów, po drodze przechodząc przez ewolucję Marsa i aktualne trendy w jazzie instrumentalnym”. Tak miał/miewa chyba każdy, a najciekawsze w tej wędrówce, a nawet pozornym skakaniu po tematach jest to, że nie ma w tym cienia znudzenia, czytamy z autentycznym zainteresowaniem, a gdyby prześledzić historię tej przedziwnej wędrówki po Wiki, to okaże się, że hasła są ze sobą jednak logicznie powiązane. I właśnie taki jest styl Łapińskiego! Absolutnie nienudny.

     Autor ze zwinnością akrobaty uniknął nudzenia Czytelnika pisząc na tematy, na które pozornie nie da się napisać ciekawie. Niewątpliwa erudycja, wszechstronna znajomość zagadnień poruszanych w książce, była tu bardzo pomocna. Dzięki Łapińskiemu możemy poznać nie tylko ogólny zarys całej operacji lądowania Aliantów w Normandii, operacji, która może nie tyle zmieniła bieg, co wydatnie przyspieszyła kres III Rzeszy i dzięki temu uratowała setki tysięcy, może nawet miliony istnień. Możemy też poznać masę ciekawostek, które zainteresują nawet ludzi kompletnie obojętnych na tematy zarówno historii, jak i wojskowości.

     Poznamy więc bohaterskie zwierzęta, psy z najwyższymi odznaczeniami; klacz, ratującą rannych żołnierzy; krótką historię rozwoju radaru; dowiemy się, jak sprawnie zaopatrywać wielką armię w niezbędne paliwo (konkretnie w całe baseny olimpijskie paliwa), przeczytamy o zwłokach, które „szturmowały” miasto, manekinach na spadochronach, papierowej armii, zbieraniu pocztówek przez wywiad i o dudziarzu, grającym na swych dudach pośród świstu kul karabinowych. Wreszcie o tym, że inne mogłyby być losy tej kampanii, gdyby ktoś odważył się… obudzić Hitlera.

     Poznamy czyny bohaterskie i tragiczne wydarzenia. Również fatalne pomyłki i wpadki, jak szturmowanie nieistniejących stanowisk artyleryjskich i bombardowanie przez Aliantów… własnych oddziałów. I to dwukrotnie, tych samych oddziałów… Jak mawiał jeden z bohaterów wspomnianych przez Łapińskiego: „Na wojnie każdy plan jest dobry dopóty, dopóki nie będzie wprowadzony w życie. Wtedy wszystko się wali.”

     Przy tym autor wielokrotnie posiłkuje się autentycznymi wspomnieniami bohaterów tamtych wydarzeń, a przecież nikt lepiej od nich samych nie potrafi opisać emocji (i choroby morskiej), które towarzyszyły im w Dniu D.

No i najważniejsze: w dziele nie ma opisów przyrody, najwyżej krótkie słowne szkice krajobrazu, absolutnie nienużące. Jest za to język giętki, momentami półpoetycki, który szczególnie przypadł mi do gustu swoją barwnością i obrazowością: „Krążąc jednakże wokoło blokhauzu wyrwanego z posad i przechylonemu ku morzu, niczym wykolejony wagon pancernego pociągu, zapuszczając spojrzenie do chłodnego nawet latem, wilgotnego, martwego wnętrza, niechybnie nasunie się nam pytanie: jak potężna siła tu zadziałała, by unieść żelbetową bestię i dosłownie przełamać jej kręgosłup.”

     Książka, którą trudno zaklasyfikować do konkretnego gatunku, swoiste połączenie przewodnika krajoznawczo-turystycznego, solidnego opracowania historycznego, skróconego kursu wojskowości ofensywnej i kopalnia ciekawostek w jednym, zapewniła mi pierwszorzędne zajęcie na kilka wieczorów, dlatego też mogę ją szczerze polecić każdemu, kogo ta tematyka interesuje chociaż odrobinkę – nie rozczaruje się.

     I na koniec drobna uwaga do wydawcy: wydanie wykonano na przyjemnym, półbłyszczącym papierze; szkoda, że mimo to fotografie są czarno-białe. A korektor ewidentnie potrzebuje urlopu.

• Wydawnictwo Zysk i S-ka
• Rok 2019
• Okładka miękka ze skrzydełkami, 160 x 230 mm
• Ilustracje: kilkadziesiąt
• Stron 592
• Ogólna ocena: 5 pazurów

Bury Kocur